Loterie i konkursy konsumenckie są najczęściej wykorzystywanymi środkami promocji produktów, firm, usług i eventów. Wiele firm przygotowuje dla swoich klientów loterie, konkursy konsumenckie, promocje i inne akcje marketingowe, które mają wesprzeć wprowadzane na rynek nowe produkty i oferty lub zwiększyć sprzedaż produktów już na rynku znanych. Dużą zaletą obu form promocji jest to, że zarówno przy loterii jak i konkursie uczestnik w jakimś stopniu wchodzi w interakcję z organizatorem. Tego typu akcje można wykorzystać do pozyskania nowych klientów, budowania lojalności marki wśród konsumentów oraz zwiększenia sprzedaży danego produktu.

Czym jednak różnią się te dwa najpopularniejsze narzędzia marketingowe? W loterii jak w każdej grze losowej czynnikiem decydującym o rozdziale nagród jest przypadek. Każdy uczestnik ma takie same szanse na wygraną. W konkursie uczestnik wykazuje większe zaangażowanie niż w loterii, aby otrzymać nagrodę musi wyróżnić się wiedzą lub umiejętnościami, wykonać określone działania wyznaczone przez organizatorów. Natomiast wynik zależy od obiektywnych (np. liczba uzyskanych punktów) lub subiektywnych (np. interesująca odpowiedz na pytanie konkursowe) kryteriów wyboru laureatów. Dlatego w odniesieniu do konkursów należy unikać wszelkich rozwiązań, które mogłyby wskazywać na losowe przyznanie nagród. 

Organizacja loterii kwestie formalnoprawne

Loteria promocyjna ma dużo więcej aspektów prawnych aniżeli konkurs konumencki. Przede wszystkim loteria w rozumieniu prawnym jest grą losową i w szczegółowy sposób jest uregulowana w ustawie z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych. Loteria musi przestrzegać wymogów tej ustawy i może zostać zorganizowana jedynie po uzyskaniu zezwolenia udzielonego przez dyrektora Izby Celnej. Organizacja loterii bez zezwolenia może skutkować pociągnięciem organizatora do odpowiedzialności karnoskarbowej. 

Ustawa charakteryzuje grę losową jako grę w szczególności zależną od przypadku, której warunki określa regulamin. Uczestnik bierze nieodpłatnie udział w loterii po nabyciu towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze, natomiast organizator loterii oferuje nagrody rzeczowe lub pieniężne. Przepisy nie regulują tego w jaki sposób można wygrać nagrody (kupując los, zdrapkę, wysyłając numer paragonu na podany numer sms czy rejestrując go na stronie internetowej), podkreśla jednak, że w loterii to przypadek jest głównym czynnikiem (niekoniecznie jedynym) wyłaniającym zwycięzców. Niezależnie czy organizowana akcja jest loterią pieniężną, loterią fantową czy loterią promocyjną musi spełniać odpowiednie wymogi, tak aby wszystko było zgodne z przepisami regulowanymi przez prawo. Aby zorganizować taką formę promocji należy:

• Uzyskać zezwolenie na przeprowadzenie loterii, w tym celu trzeba zgłosić wniosek do Izby Celnej.
• Opłacić zezwolenie, opłata wynosi 10% wartości puli nagród.
• Stworzyć komisję, w składzie której musi obowiązkowo znaleźć się osoba z uprawnieniami do nadzoru nad tego typu akcją (osoba posiadająca aktualne świadectwo kwalifikacji Ministerstwa Finansów).

Organizacja konkursów czyli kiedy konkurs konsumencki przestaje być konkursem

Organizująć konkursy konsumenckie (np.: konkursu SMS, konkursu na slogan promocyjny, odpowiedź na pytanie, konkurs fotograficzny itd.) należy zwracać szczególną uwagę na szczegóły formalnoprawne. Czasem pewne źle sprecyzowane elementy konkursu mogą spowodować to, że w rozumieniu prawnym konkurs przestanie być konkursem a stanie się loterią. I choć organizator konkursu nie zdaje sobie sprawy, że jego akcja jest klasyfikowana jako loteria to i tak podlega ona badaniu przez organy celne. Zamiar organizatora oraz nazwa przedsięwzięcia nie mają znaczenia. Nawet jeżeli akcja będzie nosić nazwę „Konkurs z nagrodami” a znajdzie się w niej elementy znamienne dla loterii promocyjnej to akcja w ujęciu prawnym jest loterią i musi spełniać wszystkie wymogi przewidziane przez ustawę. Jeżeli podczas organizacji loterii nie zostanie uzyskane zezwolenie oraz zostaną naruszone inne wymogi ustawy, zarówno organizatorzy jak i uczestnicy (nieświadomi, że biorą udział w loterii) ponieść mogą szereg negatywnych konsekwencji, w tym kary finansowe. 

Należy zatem pamiętać, aby w konkursach unikać wszelkich konstrukcji wskazujących na losowy przydział nagród. W celu wyłonienia zwycięzcy najlepiej powołać komisje, która rozpatrzy wszystkie zgłoszenia, prace, itp. i wybierze laureatów. Element losowości nie może także pojawić się na żadnym innym etapie konkursu. Nie można np. wylosować uczestników, którzy będą brali udział w kolejnych etapach albo spośród 10 osób, które najszybciej wykonały zadanie konkursowe wylosować 5, które otrzymają nagrody. Organizator konkursu powinien dokładnie przeanalizować mechanizm konkursu sprawdzając czy nie znajduje się w nim element losowości. W razie wątpliwości można wystąpić do Ministerstwa Finansów o interpretację – sprawdzić czy planowane przedsięwzięcie jest konkursem czy grą losową.